گزگز دست و پا یک عارضه است که ممکن است به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شود. برخی از علل ایجاد گزگز عبارتند از:
.1 فشار خارجی به اعصاب می تواند سبب ایجاد گزگز در دست و پاها شود.
.2 فشار داخلی به اعصاب محیطی نیز در ایجاد گزگز دست و پا مؤثر است.
.3 اختلالات عصب سمپاتیک: مسائلی مانند بیماری ریه، دیابت و بیماریهای خودایمن با تاثیر بر عصب سمپاتیک باعث ایجاد گزگز در دست و پا میشود.
.4 عدم رعایت بهداشت شخصی و تغذیه مناسب عوامل مانند عدم مراقبت از پاها، استفاده از کفش نامناسب، کمبود ویتامین B12 در بروز گزگز تأثیرگذار است.
عوامل دیگر گزگز دست و پا عبارتند از:
.5 فشار عصبی
فشار عصبی غالبا ناشی از تمرکز یا فشرده شدن عصبها در مناطقی مانند گردن، شانهها، شکم، کمر، مچ دست و طول ران است. در صورتی که عصبی تحت فشار قرار بگیرد، گزگز دست و پا رخ میدهد. عواملی مانند صدمات ناشی از دست، فشار عصبی ناشی از ورزش بیش از حد، آرتروز، پارکینسون و دلایل دیگر ممکن است فشارهای عصبی را ایجاد کند.
.6 عوامل محیطی
قرارگرفتن در برخی شرایط محیطی میتواند عامل ایجاد گزگز در دست و پاها باشد. مانند قرار گرفتن در معرض سرما، کارکردن طولانی مدت با دست و پاها.
.7 کمبود ویتامینها
کمبود ویتامین ها می تواند احساس گزگز در دست و پاها ایجاد کند، به خصوص در صورت کمبود ویتامین B12 و ویتامین D. همچنین، کمبود مواد معدنی مانند کلسیم و پتاسیم نیز میتواند باعث آسیب به عصبها شوند.
4. دیابت
دیابت یک بیماری شایع است که تأثیر جدی بر عصبها و عروق دست و پا دارد. اگر شما دیابت دارید، ممکن است گزگز در دست و پاهایتان تجربه کنید. این احساس ممکن است همراه با درد، سوزش و تورم باشد.
.2 عوامل خطر ایجاد گزگز دست و پا
عواملی که ممکن است خطر ایجاد گزگز دست و پا را افزایش دهند عبارتند از:
- سن بالای ۴۰ سال
- داشتن بیماری های زمینه ای مانند دیابت و بیماریهای تیروئید
- عادت های زندگی نامناسب از جمله نداشتن ورزش منظم و بیش از حد مصرف الکل
- آسیب های فیزیکی به سیستم عصبی مانند ضربه به عصب ها وعضلات
لازم به ذکر است نوعی از گزگز که کوتاه مدت و مداوم است، باتوجه به موضع و زمان ایجاد در نهایت قابل درمان هستند. در اکثر موارد، راهکارهای مناسب و تغییر در سبک زندگی می تواند تاثیرات زیادی در بهبود این عارضه داشته باشد.
.3 تشخیص و درمان علت گزگز دست و پا
در صورت تجربه مداوم و مزمن گزگز در دست و پا، توصیه می شود به پزشک خود مراجعه کنید. تشخیص علت این عارضه می تواند شامل معاینه جسمانی، تاریخچه پزشکی، آزمایش های خون، رادیوگرافی و سایر تست های تصویری شامل سونوگرافی و MRI باشد.
درمان بستگی به علت اصلی گزگز دارد. در صورتی که علل جدی تری داشته باشد، درمانهای دیگریمانند مصرف مکمل های ویتامینی یا داروها مخصوص آرتروز یا دیابت تجویز میشود همچنین، فیزیوتراپی، تغییرات در رفتارهای روزمره و ترکیبی از درمان های پزشکی و غیر پزشکی میتوانند نیز مورد استفاده قرار گیرند.
3. درمانهای موجود و روشهای مدیریت علائم
.1 تغییرات در سبک زندگی: تغییراتی ساده در سبک زندگی میتواند بهبود قابل توجهای در علائم گزگز دست و پا به ارمغان بیاورد. این تغییرات شامل مصرف یک رژیم غذایی سالم و متنوع ، ورزش منظم، مدیریت استرس و کاهش مصرف الکل و سیگار میشود.
.2 فیزیوتراپی: تمرینات فیزیوتراپی میتواند برای بهبود علائم گزگز دست و پا مفید باشد. این تمرینات معمولا شامل تمرینات تقویت عضلات دست و پا و تمرینات کشش است که بهبود جریان خون و عملکرد عصبی را تسهیل میکنند.
.3 داروها: در برخی موارد، پزشکان ممکن است داروهایی مانند ضد التهاب یا آنتیدپرسانتها تجویز کنند. این داروها میتوانند به عنوان راه حلی موقت برای کنترل علائم گزگز دست و پا مورد استفاده قرار گیرند.
.4 کنترل استرس: استرس میتواند علائم گزگز را تشدید کند. بنابراین، مدیریت استرس میتواند بهبودی قابل توجهی را در علائم به ارمغان آورد. برخی از روشهای کاهش استرس شامل مراقبه، ماساژ، و تمرینات تنفس عمیق میشوند.
.5 کنترل دمای بدن: اطمینان حاصل کنید که دمای بدن شما در محدوده طبیعی قرار دارد. سردی یا گرمی بیش از حد میتواند علائم گزگز دست و پا را تشدید کند. استفاده از روشهایی مانند بستن یا باز کردن پنجهها به شما کمک میکند تا دمای بدن خود را کنترل کنید.
.6 استفاده از فشار سنج: استفاده از فشار سنج به شما کمک میکند تا فشار خون بهبود یابد و جریان خون به نواحی دست و پا افزایش یابد درنتیجه سبب کاهش علائم گزگز میشود.
.7 خواب و استراحت کافی : افراد مبتلا به گزگز به استراحت کافی نیاز دارند تا از این طریق عملکرد عصبی و جریان خون به نواحی دست و پا بهبود یابد. سعی کنید در طول شبته روز 7-8 ساعت بخوابید.
.8 تمرین و ورزش: فعالیتهای ورزشی مانند یوگا، پیلاتس و قدم زدن بر روی نمکهای طبیعی گزگز را کاهش میدهد و به علاوه، تولید نوروترانسمیترهایی که عملکرد عصبی را بهبود میبخشند افزایش میدهد. با افزایش جریان خون در بدن، اکسیژن و مواد مغذی به عضلات و عصبها میرسند که میتواند به سلامت و بهبود عملکرد آنها کمک کند.
.9 حفظ آرامش: تنفس عمیق به کاهش استرس و اضطراب کمک میکند.همچنین مدیتیشن سبب آرامش ذهنی و جسمی میشود و میتواند به کاهش علایم گزگز دست و پا منجر شود.
4. تاثیر تغذیه و سبک زندگی بر کاهش علائم
تغذیه مناسب و متعادل حاوی ویتامین ها و ماده معدنی اساسی برای حفظ سلامتی است. برخی از ویتامینها و مواد معدنی که میتوانند به کاهش علائم گزگز دست و پا کمک کنند عبارتند از:
1. ویتامین ب12: بهترین منابع ویتامین ب12 شامل گوشت، ماهی، سیر و غذاهای حاوی این ویتامین مانند تخم مرغ ومحصولات لبنی هستند. کمبود ویتامین ب12 میتواند باعث ایجاد تحلیل وضعف عضلات شود. با گنجاندن مواد غذایی حاوی ویتامین ب 12 گزگز دست و پا کاهش مییابد.
.2 ویتامینD : آفتاب گرفتن و مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین D میتواند بهبود علائم گزگز دست و پا را تسریع کند. سردرد میگرنی، بیماری نوروموسکولار و اختلالات عصبی میتوانند به کمبود ویتامین D وابسته باشند.
.3 مواد معدنی فسفر و منیزیم: میوه ها و سبزیجات سیر و قارچها همچنین برنج، لوبیا سفید و غذاهای حاوی آنها میتوانند سبب بهبود گزگز دست و پا شوند.
علاوه بر مورادی که در بالا ذکر شد، تغذیه مناسب و سبک زندگی سالم میتواند به طور کلی به کاهش علائم گزگز دست و پا کمک کند. برخی اصول ساده که میتوانید به آنها توجه کنید عبارتند از:
- مصرف غذاهای پرفیبر و کم چرب
- مصرف حداقل 8 لیوان آب در روز
- کاهش مصرف قند
- مصرف مواد غذایی حاوی آهن و روی
- استفاده از لباس گرم
.5 کاهش گزگز دست و پا با ورزش و تمرینات فیزیوتراپی
ورزش و تمرینات فیزیوتراپی میتوانند به طور مستقیم بر مشکلات عصبی و واسطههای عصبی که به علت گزگز دست و پا ایجاد میشوند تاثیر داشته باشند. در زیر به برخی از تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی که میتواند در کاهش علائم گزگز دست و پا مفید باشد، اشاره شده است:
.1 تمرینات استرچینگ: استرچینگ روزانه عضلات دست و پا میتواند تنش و فشار را کاهش داده و بهبودی در عملکرد عصبی و عضلانی ایجاد کند.
.2 تمرینات قدرتی: تقویت عضلات میتواند کمک کند تا وارد شدن فشار بر عصبها کاهش یابد و علائم گزگزی بهبود یابند.
.3 تمرینات تعادل و کنترل حرکتی: تقویت تعادل و کنترل حرکتی میتواند بهبودی در هماهنگی عصبی و عضلانی ایجاد کند و علائم گزگز را کاهش دهد.
.4 تمرینات تنفسی: تمرینات تنفسی میتوانند استرس و فشار را کاهش داده و به عملکرد عصبی و پایداری سیستم عصبی کمک کنند.
